VİTRAY
Vitray sanatı gün ışığı ile doğan ve yine onun az ve çokluğu
ile değişimler kazanan bir ışıklı resim sanatıdır.
Vitrayın diğer resim sanatlarından ayrı olan yönü onu
diğerlerinden üstün kılan tarafı aynı kalmayışı, ışık değişimleriyle, ya da
ışığa etki eden elemanların değişimiyle değişik özellikler kazanmasıdır.
Bir ışığın azalıp çoğalması ve bulutların hareketi, hatta
vitrayın arkasında bulunan ağaçların dal ve yapraklarının veya başka cisimlerin
hareketi cam üzerinde değişik renk ve gölgeler meydana getirir.
Yakın yüzyıla kadar vitray sanatı doğal ışıktan
yararlanmıştır. Teknikteki ilerlemelere paralel olarak değişik kaynaklarda,
özellikle elektrik ışığı vitrayın ışık kaynağı olmasını sağlamıştır.
Ayrıca hiç doğal ışık olmayan yerlerde de vitray kullanılmıştır.
VİTRAY NEREDE VE NE ZAMAN DOĞMUŞ VE NASIL BİR GELİŞİM
GÖSTERMİŞTİR?
Vitray sanatının doğuşu, ana maddesi olan camın icadıyla
yakından ilgilidir.
Cam insanlar tarafından taş devrinde kullanılmaya
başlamıştır. Bunlar volkanik olaylar sonucu meydana gelen doğal (tabii)
camlardır.
İlk cam yapımı üfleme aletinin icadıyla Mısır'da
başlamıştır. Bu teknik daha sonraları Finike, Yunanistan ve Romalılar
tarafından kullanıldı. Roma'da yapılan kazılar Vitrayın M.S. I. yüzyıldan beri
yapılmakta olduğunu ortaya koymuştur.
Vitray VII. yüzyılda Araplar, daha sonra da Türkler
tarafından kullanılarak sanat değeri yüksek örnekler ortaya konmuştur.
Hıristiyanlık dünyasında sadece dini yapılarda (Kilise, katedral vb.) kullanılan vitray; Türklerde dini yapıların dışında da kendini göstermiş cami, türbe vb. yapılar yanında saray, köşk, kasr, kütüphane ve evlerde bol bol kullanılmıştır.
VİTRAY NERELERDE KULLANILIR?
a) Konutlarda; pencerelerde, aydınlıklarda, oda
bölmelerinde, paravanlarda, duvar panolarında, abajurlarda ve kapılarda yer
almaktadır.
b) Fabrikalarda; hizmet binalarında, dinlenme-eğlenme
tesislerinde, yemek-oyun salonlarında, yönetici, müdür odalarında yer
almaktadır.
c) Otellerde; dış mekan ve aydınlatma panolarında, giriş
kapılarında, lobilerde, banyo, yemek, eğlence salonlarında, odaların aydınlatma
elemanlarında paravanlarda kullanılmıştır.
d) Ayrıca cami, eğlence yerleri, spor salonları, devlet kurum ve dairelerinde, okullarda, sanat galerilerinde istasyon bekleme salonları gibi yerlerde kullanılmaktadır.
